ใครที่เพิ่งรู้ตัวเองว่าเป็นเบาหวานแน่ๆ ก็มักจะมีคำถามตามมาว่า เบาหวานรักษาหายไหม? เบาหวานต้องกินยาตลอดชีวิตไหม? ตามจริงแล้ว เบาหวาน เป็นโรคที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ไม่ต้องไปหลงเชื่อนะครับ ว่า ใครมียาวิเศษ หรือ วิธีการใดๆที่สามารถรักษาให้เราหายจากโรค เบาหวานได้ ในบทความนี้ ผมกำลังจะมาเล่าว่า ถึงแม้ว่า เบาหวาน รักษาให้หายไม่ได้ แต่เราสามารถ ทำให้ดีขึ้นได้ ดีขึ้นจนผู้ป่วยบางคน ไม่ต้องกินยาเบาหวาน ทั้งที่เป็นเบาหวาน
ก่อนอื่น ถามตัวเองก่อนนะว่า เราเป็นเบาหวานจริงหรือ?
การที่จะบอกว่า ใครต่อใครเป็นเบาหวานก็ต้องอาศัยการตรวจเลือด ส่วนใหญ่ ก็จะดูที่ระดับน้ำตาลแบบอดอาหาร คือใครที่มีผลน้ำตาลมากกว่า 126 mg/dl เจาะ2ครั้ง ห่างกันประมาณ1-2 เดือน แล้วยืนยันว่าสูงจริง หรือ ตรวจน้ำตาลแบบสะสม แบบไม่ต้องอดอาหาร ที่เรียกว่า A1C ผลออกมามากกว่า 6.5% ก็เป็นการยืนยันว่า ผู้ป่วยเป็นเบาหวานแล้ว
ทำไมเป็นเบาหวานแล้วไม่ต้องกินยาได้ด้วยหรือ?
สาเหตุของการเป็นเบาหวาน นอกจากสาเหตุทางพันธุกรรม แล้ว สาเหตุหลักก็คือ พฤติกรรมการกินมากเกิน ไม่ออกกำลังกาย ใช้ชีวิตแบบนั่งกินนอนกิน(sedentary lifestyle) การดื่มเหล้าสูบบุหรี่ สังเกตุดูนะครับว่า
คนที่มี พฤติกรรมเหล่านี้ มักจะ อ้วนลงพุง ยิ่งใครที่มีไขมันสะสมรอบๆพุงมาก ก็จะเป็นตัวที่ชี้ว่า คนคนนี้ จะมีไขมันสะสมในร่างกายมากขึ้นตามไปด้วย โดยเฉพาะไขมันในอวัยวะในช่องท้อง เช่น ไขมันสะสมในตับ ไขมันสะสมใน ตับอ่อน ผมจะมาเน้นที่ ตับอ่อน การสะสมไขมันในตับอ่อน ยิ่งมีมาก การทำงานของ ตับอ่อนก็แย่ลง สิ่งที่ตามมาก็คือ ตับอ่อนสร้าง อินซูลิน ลดลง หลายคน คงจะคุ้นเคยกับ ชื่อ อินซูลิน กันบ้างแล้วนะครับ
อินซูลิน เป็นฮอร์โมน ที่จะเป็นเหมือนกับลูกกุญแจ ที่คอยไปเปิดประตูที่ เซลล์ในร่างกาย โดยเฉพาะเซลล์กล้ามเนื้อ เปิดประตูให้น้ำตาล ที่อยู่ในกระแสเลือด เข้าไปในเซลล์กล้ามเนื้อ ไปเผาผลาญเป็นพลังงาน
อินซูลิน จึงมีหน้าที่ทำให้ น้ำตาลในเลือดลดลง
ผู้ป่วยที่เป็นเบาหวานในระยะแรก ร่างกาย ไม่ได้ขาด อินซูลิน นะครับ แต่ กลับมีระดับอินซูลินที่สูง ที่เป็นเช่นนี้ก้เพราะว่า อินซูลิน ที่มีอยู่ไม่สามารถ ทำหน้าที่ตัวเองได้ ไม่สามารถดึงน้ำตาล เข้าไปใช้ในกล้ามเนื้อได้ เพราะว่า เซลล์ในร่างกายเราดื้อต่ออินซูลิน ไม่เชื่อฟังอินซูลิน ดังนั้น มีอินซูลินก็เหมือนไม่มี ตับอ่อนก็นึกว่าร่างกายขาดอินซูลินเลยเร่งสร้างอินซูลินมากขึ้นไปอีก พอตับอ่อนทำงานมากเกินไปในที่สุด ก็ไม่สามารถทำงานสร้างอินซูลินได้ กลับกลายเป็นว่า ผู้ป่วยเบาหวานในระยะท้ายก็จะกลับมีการขาดอินซูลินในร่างกาย ผู้ป่วยเบาหวานระยะท้ายๆก็จะต้องอาศัยการฉีดอินซูลิน จึงจะสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
ดังนั้นในผู้ป่วยเบาหวานในระยะแรก ระยะที่ร่างกายดื้อต่ออินซูลิน แต่ยังไม่ได้ขาดอินซูลิน การทำให้ร่างกาย เชื่อฟัง อินซูลินมากขึ้น หรือ
การลดภาวะการดื้อต่ออินซูลิน ก็คือ วิธีการ ลดน้ำตาลในกระแสเลือด โดยที่ไม่ต้องพึ่งพาการใช้ยา วิธีการนั้นมีอะไรบ้าง
1.ลดน้ำหนัก
ข่าวดีสำหรับคนอ้วน การลดน้ำหนัก ทำให้ผู้ป่วย ใช้ยาเบาหวานลดลง หรือ บางคนไม่ต้องใช้ยาเบาหวานเลย จะรู้ได้อย่างไรว่าเราอ้วน ทางการแพทย์ ก็ใช้การคำนวณ ดัชนีมวลกาย BMI ใครมากกว่า 25 ก็แสดงว่า น้ำหนักเกิน ใครที่มากกว่า 30 ก็เป็นโรคอ้วน หรือ ถ้าจะคิดแบบเร็วๆ คร่าวๆ ก็เอาส่วนสูงของเรา ลบด้วย 100 ก็จะเป็นน้ำหนักที่ควรจะเป็น เช่น คนที่สูง 170 น้ำหนักก็ควรจะไม่เกิน 70กก ใครเกินนี้ ก็พยายามลดลงมา
การที่คนเราจะลดน้ำหนักได้ ก็มีวิธีเดียว ก็คือ กินให้น้อยลง ลดการกินอาหารที่ให้พลังงานสูงๆ พวก แป้ง ขนมหวาน ขนมขบเคี้ยว, ลดการดื่มเหล้า การลดน้ำหนัก ฟังดูไม่ใช่เรื่องยาก ก็แค่ เลือกกินให้เป็น กินให้น้อยลง น้ำหนักก็จะลดลง มีหลายคนบอกหมอว่า น้ำหนักกลับเพิ่มขึ้น ทั้งที่กินอาหารวันละมื้อ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะ การกินจุกจิก การลดน้ำหนัก อาจจะไม่จำเป็นต้องอดมื้อกินมื้อ กินให้ครบ3มื้อ แต่เลือกชนิดอาหารที่จะกินในแต่ละมื้อให้เหมาะสม ไม่กินจุกจิก
2.ออกกำลังกาย
หลายคน หมดกำลังใจว่า ออกกำลังกาย ยังไงก็ไม่ ผอมสักที การออกกำลังกาย ไม่ได้มีผลโดยตรงที่จะทำให้เราผอมลง การออกกำลังกาย ในที่นี้หมายถึง การเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อมัดใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นการเดิน การวิ่ง หรือ ว่ายน้ำ ที่เราเรียกว่า การออกกำลังกายแบบ แอโรบิค ซึ่งควรทำอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อย 5ครั้งต่อสัปดาห์ ครั้งละ 30นาทีเป็นอย่างน้อย แต่ในที่นี้ มิได้หมายความว่า พรุ่งนี้ผู้ป่วยต้องไปออกวิ่ง ออกเดิน ให้ได้เท่านี้ การออกกำลังกาย ควรจะต้องเริ่มอย่างช้าๆ ตามสภาพร่างกายของแต่ละคน ไม่ควรหักโหม แต่ที่สำคัญ ต้องทำอย่างสม่ำเสมอ ต้องระวังเรื่องปัญหาน้ำตาลในเลือดต่ำ ขณะออกกำลังกาย ผู้ป่วยจึงควรปรึกษาแพทย์เพื่อปรับยา ให้เหมาะสมก่อนออกกำลังกาย
การออกกำลังกาย มีผลทำให้ กล้ามเนื้อ ตอบสนองต่อ อินซูลินมากขึ้น หรือเรียกว่า ลดการดื้อต่ออินซูลิน เมื่ออินซูลิน ทำงานได้ดีขึ้น น้ำตาลในกระแสเลือดก็ถูกเอาไปใช้ได้ง่ายขึ้น ระดับน้ำตาลในเลือดก็ลดลง นอกจากนี้ การออกกำลังกายอีกแบบก็คือ การออกกำลังแบบมีแรงต้าน weight resistance exercise เช่น การยกน้ำหนัก, การปั่นจักรยานแบบมีความฝืด, การเดินขึ้นที่ชัน, การวิดพื้น การออกกำลังกายแบบนี้ สลับการออกกำลังกายแบบเคลื่อนไหวร่างกาย หรือแบบแอโรบิค แนะนำให้ออกกำลังกายแบบมีแรงต้าน 3วันต่อสัปดาห์ ลองนึกภาพ นักเพาะกาย นะครับ พวกนี้ จะมีกล้ามเนื้อที่ใหญ่ กล้ามเนื้อที่ใหญ่ แสดงว่า เซลล์กล้ามเนื้อมีมาก การเผาผลาญในร่างกายก็จะสูงตามไปด้วย ดังนั้น พลังงานจากการที่เรากินอาหารก็จะถูกเผาผลาญได้เร็ว ไม่ถูกสะสมในรูปแบบไขมัน
3.ไม่อดนอน จัดการความเครียด
การอดนอน ไม่ว่าจะเป็น พฟติกรรมการเข้านอนดึก, ปัญหานอนกรน ความเครียดหรือ กังวลง่าย พฤติกรรมเหล่านี้ มีผลทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ดังนั้น การจัดการเรื่องเวลานอน, การใช้เครื่องช่วยลดการนอนกรน เครื่องCPAP, การปรับกระบวนความคิด ให้ผ่อนคลายลดความเครียด ย่อมมีผลต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดด้วยเช่นกัน
4.งดสูบบุหรี่
ถึงแม้ว่า การปรับพฤติกรรม เหล่านี้ จะไม่ได้ทำให้ ผู้ป่วยจะหายจากโรคเบาหวาน และ ไม่ได้หมายความว่า ทุกคนที่ปรับพฤติกรรมนี้จะไม่ต้องกินยาเบาหวาน บางคนก็อาจจะยังต้องกินยาเบาหวานต่อ แต่ ผลดีจากการปรับพฤติกรรมเหล่านี้ ย่อมเกิดขึ้นแน่นอน ไม่ว่าจะเป็น การใช้ยาที่ลดลง การควบคุมระดับน้ำตาลได้ง่ายขึ้น ความเสี่ยงที่จะเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ หรือ อัมพาตก็ลดลง
นพ.วิโรจน์ ตันติโกสุม
ชีวา บางใหญ่ นนทบุรี
ศูนย์พักฟื้นผู้ป่วย และ ผู้สูงอายุ
คลินิกกายภาพบำบัด
ศูนย์ไตเทียม และ ผ่าตัดเส้นฟอกไต
ชีวา เป็นศูนย์บริการทางการแพทย์ ตั้งอยู่ใน ซอยกันตนา ใกล้ โรงพยาบาลบางใหญ่ อำเภอ บางใหญ่ นนทบุรี
การบริการประกอบไปด้วย
1 ศูนย์พักฟื้น และ ดูแลผู้สูงอายุ ทั้งแบบพักรายเดือน และ รายวัน เหมาะสำหรับ ผู้สูงอายุ หรือ ผู้ป่วยที่ต้องการการ ดูแลทางการพยาบาล, ทำกายภาพบำบัด หลังอัมพาต หรือ ผ่าตัดข้อ กระดูก, รอฟอกไตทางหลอดเลือด , ดูแลการล้างไตทางหน้าท้อง
2 ศูนย์ฟื้นฟูอัมพาตและ คลินิกกายภาพบำบัด สำหรับผู้ป่วยอัมพาต ที่ต้องการการทำกายภาพแบบเข้มข้น รายเดือน หรือ ทำกายภาพบำบัดแบบไปกลับ
3 ศูนย์ไตเทียม และ ผ่าตัดเส้นฟอกไต โดยผู้ป่วยที่ใช้สิทธิประกันสังคม หรือ บัตรทอง ไม่เสียค่าใช้จ่ายในการฟอกไต ส่วนการผ่าตัดเส้นฟอกไต โดยศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านหลอดเลือด ผู้ป่วย บัตรทอง ไม่เสียค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดเส้นฟอกไต ส่วน ผู้ป่วยสิทธิประกันสังคม สามารถเบิกค่าผ่าตัดเส้นฟอกไตได้ตามสิทธิ
4 คลินิกโรคหัวใจ ตรวจรักษาโดย อายุรแพทย์หัวใจและหลอดเลือด
Key word
ชีวา , ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ , ศูนย์ไตเทียม , ศูนย์ฟอกไต , ไตวาย , ฟอกไตไม่เสียค่าใช้จ่าย , คลินิกกายภาพบำบัด , คลินิกโรคหัวใจ , คลินิกกายภาพบำบัด , ฟอกไตทางหลอดเลือด , ล้างไตทางหน้าท้อง, ทำเส้นฟอกไต , ฟอกไตบัตรทอง, คลินิกผ่าตัดเส้นฟอกไต, อัมพาต