ไตวายระยะสุดท้าย ไม่อยากฟอกไต ทำไงดี?
ไตวายเรื้อรัง เป็นภาวะที่ไตมีการทำงานน้อยกว่าปกติ และจะค่อยๆลดการทำงานลงอย่างช้าๆ จนถึงระยะสุดท้าย ที่เรียกว่า ระยะที่5 จากทั้งหมด5ระยะ แน่นอนครับ เมื่อกระบวนการเสื่อมของไตค่อยๆแย่ลง จนถึงระยะเวลาที่ไตทั้งสองข้าง หยุดการทำงานโดยสิ้นเชิง อาการต่างๆ ก็จะเริ่มปรากฎแสดงออกมา ไม่ว่าจะเป็นอาการหอบเหนื่อย, ปัสสาวะไม่มี, อ่อนเพลีย, การรู้สติลดลง, จนกระทั้งหัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือ หยุดเต้นในที่สุด เราเรียกระยะสุดท้ายจนมีอาการต่างๆแสดงออกมาว่า”ระยะไตล้มเหลว”
กระบวนการหนึ่ง ที่จะช่วยให้ผู้ป่วยมีชีวิตต่อไปได้ คือกระบวนการที่สามารถเข้ามาช่วยทำงานทดแทนไตที่หยุดทำงานไป ซึ่งอาจจะเป็น การล้างไตทางหน้าท้อง(peritoneal dialysis) หรือ การฟอกไตทางหลอดเลือด(hemodialysis)
ปัญหาหนึ่งของการดูแล ผู้ป่วยไตวาย ก็คือ การที่ ผู้ป่วยปฎิเสธการรักษา ไม่ว่าจะเป็น การล้างไตทางหน้าท้อง หรือ การฟอกไตทางหลอดเลือด ตั้งแต่ที่ แพทย์แนะนำให้เตรียมตัวที่จะต้องฟอกไต ซึ่งกระบวนการที่สำคัญสำหรับ ผู้ป่วยที่จะเลือกวิธีการ ฟอกไตทางหลอดเลือด ก็คือ การเตรียมเส้นฟอกไต และ วิธีหลักในการเตรียมเส้นสำหรับการฟอกไตทางหลอดเลือด ก็คือ การผ่าตัดทำเส้นฟอกไตแบบหลอดเลือดจริง หรือ AVF ซึ่งผู้ป่วยส่วนหนึ่งก็จะปฎิเสธการผ่าตัดดังกล่าว จากการพูดคุยกับผู้ป่วยถึงสาเหตุที่ผู้ป่วย ปฎิเสธการผ่าตัดนี้มักจะเกิดจาก ความท้อแท้ สิ้นหวัง ไม่สามารถยอมรับการเปลี่ยนแปลงของร่างกายที่เกิดขึ้นได้ ไม่มีแรงบันดาลใจหรือ ความหมายของการที่จะมีชีวิตอยู่
ถึงแม้ว่า ในปัจจุบัน จะไม่มีวิธีการรักษา หรือยาใดๆที่จะมาหยุดยั้ง การเสื่อมของไตวายได้และในความเป็นจริง ในที่สุดผู้ป่วยกลุ่มนี้ก็จะเริ่มแสดงอาการที่เกิดจาก ไตวายเข้าสู่ระยะ ไตล้มเหลว และไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้เกินกว่า สัปดาห์ ซึ่งคำแนะนำที่ดีที่สุด ก็คือ การเข้าสู่กระบนการเตรียมการฟอกไต โดยเร็ว อย่างไรก็ตาม เนื้อหาในบทความนี้ ก็จะแนะนำวิธีการดำเนินชีวิต ก่อนที่ไตจะทรุดลงจนเข้าสู่ระยะไตล้มเหลว
5 สิ่งที่ตามมา หลังจากที่ไตหยุดทำงานก็คือ
1. ระดับของเสีย หรือ ยูเรีย สะสมมากขึ้น
ระดับยูเรียที่สูงขึ้นนี้ โดยแพทย์จะทราบจากการเจาะเลือดเพื่อดูค่า BUN
ยูเรียเป็นของเสียที่เกิดจากการย่อยสลายโปรตีน การที่ร่างกายมี ระดับBUN หรือ ยูเรีย ที่มากขึ้นส่งผลให้ผู้ป่วย มีอาการทางสมอง เช่น การรู้สติลดลง, พฤติกรรมเปลี่ยนไป , ชัก หรือ หมดสติ ดังนั้น ผู้ป่วยไตวายระยะสุดท้าย จึงจำเป็นต้องจำกัด อาหารประเภทโปรตีน เช่นเนื้อสัตว์, นม,ไข่
2.ระดับโปแตสเซียมสูงขึ้น
โปแตสเซียมส่วนใหญ่ ได้มาจากการรับประทาน ผัก ผลไม้, หรือได้ยาที่กดการขับทิ้งของโปแตสเซียม ระดับโปแตสเซียมที่สูงนี้ มีอันตรายต่อ การเต้นของหัวใจ จนสามารถก่อให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะ จนถึงหัวใจหยุดเต้นได้ ผู้ป่วยไตวายระยะสุดท้าย นี้ จึงจำเป็นต้องหลีกเลี่ยงอาหารที่มีระดับโปแตสเซียมสูง, หรือ หลีกเลี่ยงยาที่ลดการขับ โปแตสเซียม ซึ่งจำเป็นต้องปรึกษากับ แพทย์ที่ดูแล
3 ภาวะ ความเป็น กรด
ไตไม่สามารถรักษาความสมดุลกรดด่างในร่างกาย ผู้ป่วยที่เข้าสู้ไตวายระยะสุดท้ายก็มักจะเกิดภาวะความเป็นกรด ซึ่งในระยะนี้ แพทย์ก็จะใช้ยากลุ่มโซดามิ้น เพื่อลดความเป็นกรดในร่างกายผู้ป่วย
4. ปัสสาวะออกน้อยลง
ระยะไตวายล้มเหลวส่วนใหญ่ ผู้ป่วย จะไม่มีปัสสาวะ หรือ มีก็น้อยมาก ซึ่งหมายถึง การที่นำ้ในร่างกาย ไม่สามารถถูกขับออกมาได้ น้ำที่ค้างในร่างกาย ก็จะทำให้เกิด อาการขาบวม, น้ำแทรกตัวเข้าไปในถุงลม ทำให้ผู้ป่วยเหนื่อยหอบจาก ภาวะน้ำท่วมปอด หรือ ปริมาณน้ำในหลอดเลือดมากขึ้นทำให้ ความดันโลหิตของผู้ป่วยสุงขึ้น ผู้ป่วยในระยะนี้จึงต้องจำกัดปริมาณน้ำในแต่ละวัน ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับการกำหนดปริมารน้ำของแพทย์
5. ซีด
เมื่อไต ไม่สามารถ สร้างสาร หรือ ฮอร์โมนมากระตุ้นไขกระดูกให้สร้างเม็ดเลือดแดงได้ ปริมาณเม็ดเลือดแดงที่ลดลง ก็ทำให้ผู้ป่วยไตวาย เกิดภาวะซีด ทำให้ผู้ป่วยยิ่งมีอาการอ่อนเพลียมากขึ้น นอกจากนี้ ภาวะซีดที่เป็นมาก ยังทำให้หัวใจทำงานหนักขึ้น จนนำไปสู่ ภาวะ น้ำท่วมปอดได้
ถึงแม้ว่า แนวทางการดูแลตัวเอง 5ข้อนี้ อาจจะไม่สามารถช่วยให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการฟอกไตได้ แต่ก็ถือว่าเป็นแนวทางที่อาจจะช่วยให้ผู้ป่วย ชะลอการที่จะต้องมาเริ่มฟอกไตได้
นพ.วิโรจน์ ตันติโกสุม
ชีวา บางใหญ่ นนทบุรี
ศูนย์พักฟื้นผู้ป่วย และ ผู้สูงอายุ
คลินิกกายภาพบำบัด
ศูนย์ไตเทียม และ ผ่าตัดเส้นฟอกไต
เวปไซด์ ชีวา www.chewa.co.th
เดินทางมา ชีวา https://goo.gl/maps/CgcGgE6uieUn1naM9
คุยกับเรา ชีวา https://lin.ee/k8UqBKr
ชีวา เป็นศูนย์บริการทางการแพทย์ ตั้งอยู่ใน ซอยกันตนา บางใหญ่ นนทบุรี
การบริการประกอบไปด้วย
ศูนย์พักฟื้น และ ดูแลผู้สูงอายุ แบบพักรายเดือน เพื่อ ดูแลทางการพยาบาล, ทำกายภาพบำบัด, รอฟอกไตทางหลอดเลือด , ดูแลการล้างไตทางหน้าท้อง
ศูนย์ฟื้นฟูอัมพาตและ คลินิกกายภาพบำบัด
ศูนย์ไตเทียม หรือศูนย์ฟอกไต โดยผู้ป่วยสามารถใช้สิทธิประกันสังคม หรือ บัตรทอง ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการฟอกไต
คลินิกผ่าตัดเส้นฟอกไต โดยศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านหลอดเลือด ผู้ป่วยสิทธิประกันสังคม สามารถเบิกได้ตามสิทธิ
คลินิกโรคหัวใจ
Key word
ชีวา , ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ , ศูนย์ไตเทียม , ศูนย์ฟอกไต , ไตวาย , ฟอกไตไม่เสียค่าใช้จ่าย , คลินิกกายภาพบำบัด , คลินิกโรคหัวใจ , คลินิกกายภาพบำบัด , ฟอกไตทางหลอดเลือด , ล้างไตทางหน้าท้อง, ทำเส้นฟอกไต , ฟอกไตบัตรทอง, คลินิกผ่าตัดเส้นฟอกไต, อัมพาต