ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย คำนี้ สร้าง ความรำคาญใจให้กับผู้ป่วย เรื่องนี้อาจจะเป็นเรื่องเล็กน้อยสำหรับแพทย์ แต่เป็นเรื่องยิ่งใหญ่สำหรับผู้ป่วย
หลายครั้งที่ผู้ป่วยได้มีโอกาสไปตรวจสุขภาพประจำปี หรือมีความเจ็บป่วยบางอย่าง แล้วได้มีโอกาส เข้ารับการตรวจโรคหัวใจไปตรวจหัวใจด้วยเครื่องที่เรียกว่า Echocardiogram หรือ เครื่องตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียงสะท้อน แล้ว หมอบอกว่า
” ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ไม่ต้องกังวล “
ปัญหาลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ส่วนใหญ่มักจะไม่ได้มีความสำคัญในทางการแพทย์ แต่ในมุมมองของผู้ป่วย ที่ได้รับฟังคำที่ไม่อยากได้ยิน แค่คำว่า คุณเป็นลิ้นหัวใจรั่ว ถึงจะรั่วน้อยก็ตาม แต่ในความรู้สึกของ ผู้ป่วย หมายถึง ” ฉันเป็นโรคหัวใจแล้ว ชีวิตจะเป็นยังไงต่อไป ”
ผู้ป่วย ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย
หลายคน มีสภาพจิตใจที่แย่ลง บางคนถึงขนาดมีผลต่อวิถีชีวิตครอบครัว ทำงานน้อยลง เพราะเข้าใจว่าตัวเองเป็นโรคหัวใจ
หลายคนเกิดอาการที่มาจากความกังวล การนอนไม่หลับ พักผ่อนไม่พอ จนเกิดอาการเหนื่อยง่าย ใจสั่น แน่นหน้าอก หายใจไม่อิ่ม จนแยกไม่ออกว่า อาการเหล่านี้ เกิดจากลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ใช่ไหม ?
มาทำความรู้จักลิ้นหัวใจรั่วกันก่อนนะครับ
หัวใจ เรา แบ่งเป็นห้องย่อยแบ่งออกเป็นห้องซีกซ้าย กับซีกขวา และในแต่ละซีกก็ยังแบ่งเป็น ห้องที่อยู่ด้านบนกับด้านล่าง รวมทั้งหมดก็มี 4ห้อง ทีนี้ ในบทความนี้ เรามาเลือกดูเฉพาะ ห้องหัวใจที่อยู่ซีกซ้าย และห้องในซีกซ้ายนี้ ก็จะแบ่งออกเป็นห้อง บน กับห้องล่าง อย่าเพิ่ง งง นะครับ ลองดูรูป ข้างล่าง ตามไปด้วย
เลือดที่อยู่ในห้องหัวใจจะไหลไปทางเดียว แบบ One way คือเวลาที่เลือดไหลลงจากห้องบน ลงห้องล่าง ก็จะไม่มีการไหลย้อนขึ้นมา การที่เลือดจะไม่ไหลย้อนขึ้นมาได้ก็ต้องมี ลิ้นหัวใจ หรือ ประมาณคล้ายกับ วาลว์น้ำ ที่คอยกันไม่ให้เลือดหรือน้ำ ไหลย้อนสวนกลับมา
ทีนี้คำว่า ลิ้นหัวใจรั่ว ก็คือ ภาวะที่ ลิ้นหัวใจไม่สามารถปิดกั้นไม่ให้ เลือดไหลย้อนสวนทางขึ้นมา ได้
แพทย์รู้ได้ไงว่า ผู้ป่วย มี ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย
เริ่มจากการตรวจร่างกายโดยเฉพาะ การฟังด้วยหูฟัง จะช่วยบอกได้ แต่ในรายที่รั่วเล็กน้อย ก็มักจะฟังได้ยาก ส่วน การตรวจเอกซ์เรย์ปอด, การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ผู้ป่วยที่มีลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ก็มักจะไม่พบความผิดปกติที่เกิดจากลิ้นหัวใจรั่ว ดังนั้นการที่ แพทย์บอกว่า ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย จึงมักจะมาจากการตรวจด้วยเครื่อง เอคโค หรือ เครื่องตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียงสะท้อน (Echocardiogram)คล้ายกับการตรวจ อัลตร้าซาวนด์ แต่มาตรวจบริเวณหน้าอกด้านซ้าย
โรคหัวใจรั่วเล็กน้อย อันตรายไหม?
การจะตอบคำถามนี้ได้ แพทย์ก็ต้องทราบก่อนว่า ลิ้นหัวใจที่รั่วนี้ เกิดจากอะไร เช่น
ลิ้นหัวใจผิดรูปจากโรคต่างๆ เช่น การติดเชื้อ, ลิ้นหัวใจบวม, โรครูห์มาติค
ตัวลิ้นหัวใจปกติ แต่กล้ามเนื้อหัวใจอ่อนแรงจนทำให้ห้องหัวใจขยายโต ลิ้นเลยถูกถ่างออก
โดยทั่วไป ตัวลิ้นหัวใจที่รั่วเล็กน้อย มักจะไม่ก่อให้เกิดอาการ หรือปัญหาอะไร แต่ตัวปัญหาอยู่ที่ตัวโรคมากกว่า เช่น ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย เพราะ ลิ้นหัวใจผิดรูป โอกาสที่ลิ้นหัวใจจะรั่วมากขึ้น เพราะตัวโรคทำให้ลิ้นหัวใจมีการผิดรูปมากขึ้น การติดตามว่า ลิ้นหัวใจมีการรั่วมากขึ้นไหม ในกลุ่มที่ลิ้นหัวใจมีการผิดรูปจึงเป็นสิ่งที่มีประโยชน์
โรคลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย จะรักษาหายไหม
การที่ แพทย์ วินิจฉัยว่า ลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ก็แสดงว่า มีเลือดจำนวนหนึ่งที่สามารถ ไหลย้อนสวนทิศทางปกติ ซึ่งโดยทั่วไปการรั่วนี้ ก็มักจะคงอยู่ต่อไป แต่ อ่านแล้วอย่าเพิ่งกังวลนะครับ ลองถามคุณหมอว่า ตรวจพบ ลิ้นหัวใจที่รั่วเล็กน้อยนี้ แล้ว ลิ้นหัวใจที่ตรวจพบมีการผิดรูป หรือว่า ลิ้นหัวใจปกติ ซึ่งในคนปกติทั่วไปที่ไม่ได้มีลิ้นหัวใจผิดปกติหรือผิดรูป การตรวจพบลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ก็มักจะไม่มีนัยสำคัญทางการแพทย์ใดๆ แต่ทั้งนี้ผมแนะนำให้ ผู้ป่วยได้พูดคุยกับคุณหมอในรายละเอียดของการตรวจให้ชัดเจน
โรคลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย ต้องผ่าตัดไหม
ลิ้นหัวใจที่รั่ว เราแบ่งออกเป็นคร่าวๆ 3ระดับ ระดับ รุนแรง ปานกลาง เล็กน้อย ในรายที่ลิ้นหัวใจมีการรั่วที่รุนแรง การผ่าตัด มักจะเป็นทางเลือกของการรักษา ส่วนลิ้นหัวใจรั่วระดับปานกลาง ก็ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของ แพทย์ และ สาเหตุของในผู้ป่วย แต่ละราย อาจจะใช้การติดตามอาการ หรือการผ่าตัดแก้ไขลิ้นหัวใจ
ส่วนในลิ้นหัวใจรั่วเล็กน้อย และมีสาเหตุชัดเจน เช่นลิ้นหัวใจผิดรูป หรือ กล้ามเนื้อหัวใจอ่อนแรง แพทย์ก็มักจะใช้การติดตามเฝ้าระวัง ดูระดับการรั่วของลิ้นหัวใจ ว่าจะมีการรั่วที่รุนแรงขึ้นหรือไม่
ภาวะลิ้นหัวใจรั่ว ไม่ว่าจะรั่วมากหรือ น้อย ปัจจุบัน ยังไม่มียา วิเศษใดๆที่ ใช้แล้วทำให้ลิ้นหัวใจหายรั่วได้
นพ.วิโรจน์ ตันติโกสุม
ชีวา บางใหญ่ นนทบุรี
ศูนย์พักฟื้นผู้ป่วย และ ผู้สูงอายุ
คลินิกกายภาพบำบัด
ศูนย์ไตเทียม และ ผ่าตัดเส้นฟอกไต
