โรคไตวายในระยะแรก จะไม่มีอาการแสดงให้ ผู้ป่วยจะรู้ตัว จนกว่า ตัวโรคจะเป็นมากขึ้นจนเข้าสู่ระยะท้าย การตรวจหาโรคนี้ ตั้งแต่ระยะแรก จะสามารถช่วยป้องกันการเสื่อมถอยของไตได้ โดยเฉพาะ ผู้ป่วยกลุ่มที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคไต คือ ผู้ป่วยเบาหวาน หรือ ความดันสูง การตรวจหลักก็คือ การตรวจ อัตราการกรองที่ไต หรือ GFR(Glomerular Filtration Rate)
การตรวจ GFR คืออะไร?
หน้าที่หลักอันหนึ่งของหน่วยย่อยในไต ซึ่งมีจำนวนเป็นล้านหน่วยในไตแต่ละข้าง ในแต่ละหน่วยไตย่อยนี้ ก็จะมีหลอดเลือดขนาดเล็กมาขดอยู่ ผนังหลอดเลือดเหล่านี้ก็จะสัมผัสกับผนังท่อไต ทำให้ น้ำ สารเกลือแร่ต่างๆในเลือด ที่วิ่งผ่านเข้ามาในหลอดเลือดฝอยนี้ แพร่ผ่านผนังหลอดเลือด เข้าไปยังท่อไต อัตราการแพร่นี้ เราเรียกว่า อัตราการกรองที่หน่วยไตย่อย หรือ GFR ซึ่งในผู้ป่วยที่เป็นโรคไตวาย ก็จะมีการแพร่ผ่านที่ช้า หรือมีค่า GFR ต่ำกว่า 60 มล/นาที/1.73ตรม
ค่า GFR นี้ ไม่ได้เกิดจากการวัดในห้องแลป แต่ เป็นการใช้สูตรคำนวณโดยใช้ค่า ครีเอตินิน ในเลือด เป็นหลัก ซึ่งครีเอตินินนี้ ก็คือ โปรตีนที่เกิดจากการเผาผลาญโปรตีนในกล้ามเนื้อ หมายความว่า หลังจากที่ตรวจเลือดและได้ค่า ครีเอตินิน แล้ว ก็จะใช้ค่านี้มาคำนวณ เข้าสูตร ร่วมกับ อายุ, เพศ จะเป็นค่า GFR ออกมา
ค่า GFR ต่ำกว่า 60 คือ ไตวายแล้ว
จำตัวเลข 60 ไว้ครับ ถ้า GFR ต่ำกว่า 60 ไม่ดี บอกว่า ไตวาย และถ้าต่ำกว่า 60 แบบต่อเนื่อง นานมากกว่า3เดือน ก็เข้าข่ายไตวายแบบเรื้อรัง ตั้งแต่ ระดับ3 ขึ้นไป
ทีนี้ ถามต่อว่า ถ้า GFR มากกว่า 60 แสดงว่า ไตปกติใช่ไหม อันนี้ก็ต้องตอบว่า
ไม่แน่ครับ ผู้ป่วยอาจจะเป็นไตวายแบบอ่อนๆคือ ระยะ1-2 หรือ ไม่ได้เป็นโรคก็ได้
แล้วแพทย์รู้ได้อย่างไรว่า กลุ่มที่ GFR มากกว่า 60เป็นโรคไต หรือไม่เป็นโรคไต ประเด็นนี้จึงเป็นข้อจำกัดของการแปลผลค่า GFR เราจึงต้องหาตัวช่วย หลักการคือ คนที่มีโรคไต ก็ต้องมีร่องรอยการทำลายที่ไตใช่ไหมครับ ร่องรอยที่ว่านี้ก้ได้แก่ การตรวจปัสสาวะ เช่น ตรวจพบโปรตีนหรือ อัลบูมินรั่วมาในปัสสาวะ, พบเม็ดเลือดแดง แสดงว่า มีเลือดออกในระบบทางเดินไต มีนิ่วหรือไม่, หรือ ตรวจ อัลตราซาวนด์ที่ไตเลย ดุว่าเนื้อไตผิดปกติไหม เราก็จะบอกได้ว่า คนที่มี GFR มากกว่า 60 เป็นโรคไตไหม แต่ก้ไม่ได้แนะนำให้ทุกคนไปตรวจหาร่องรอยไตถูกทำลายนะครับ เพราะอาจจะกลายเป็นความไม่จำเป็น ต้องดูด้วยว่าเรา มีโรคที่ทำให้เราเสี่ยงที่จะเกิดโรคไตวายไหม เช่น เป็นเบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, เป็นผู้สูงอายุ อย่างไรก็ควรปรึกษาแพทย์ที่ดูแลนะครับถึงความจำเป็นในการตรวจเพิ่มเติม
นพ.วิโรจน์ ตันติโกสุม
ชีวา บางใหญ่ นนทบุรี
ศูนย์พักฟื้นผู้ป่วย และ ผู้สูงอายุ
คลินิกกายภาพบำบัด
ศูนย์ฟอกไตประสิทธิภาพสูง และ ผ่าตัดเส้นฟอกไต
ชีวา เป็นศูนย์บริการทางการแพทย์ ตั้งอยู่ใน ซอยกันตนา บางใหญ่ นนทบุรี การบริการประกอบไปด้วย
ศูนย์พักฟื้น กายภาพบำบัด และ ดูแลผู้สูงอายุ แบบพักรายเดือน
คลินิกกายภาพบำบัด
ศูนย์ไตเทียม และ ผ่าตัดเส้นฟอกไต โดยผู้ป่วยที่ใช้สิทธิประกันสังคม หรือ บัตรทอง ไม่เสียค่าใช้จ่ายในการฟอกไตได้ ส่วนการผ่าตัดเส้นฟอกไต โดยศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านหลอดเลือด ผู้ป่วย บัตรทอง ไม่เสียค่าใช้จ่ายในการทำเส้นฟอกไต ส่วน ผู้ป่วยสิทธิประกันสังคม สามารถเบิกค่าผ่าตัดได้ตามสิทธิ
คลินิกโรคหัวใจ
Key word
ชีวา , ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ , ศูนย์ไตเทียม , ศูนย์ฟอกไต , ไตวาย , ฟอกไตไม่เสียค่าใช้จ่าย , คลินิกกายภาพบำบัด , คลินิกโรคหัวใจ , คลินิกกายภาพบำบัด , ฟอกไตทางหลอดเลือด , ล้างไตทางหน้าท้อง, ทำเส้นฟอกไต , ฟอกไตบัตรทอง, คลินิกผ่าตัดเส้นฟอกไต, อัมพาต